Skład kosmetyków bez tajemnic

Firmy kosmetyczne systematycznie poszerzają ofertę swoich produktów, określając je mianem: dermokosmetyków, kosmetyków aptecznych, naturalnych, organicznych… Jak zatem wybrać ten najbardziej dla nas odpowiedni kosmetyk? Przy podejmowaniu decyzji warto zwrócić uwagę na informacje od producenta.

Listy składników i nazewnictwo

Zgodnie z obowiązującym w Unii Europejskiej ustawodawstwem dla każdego kosmetyku musi być podana lista składników. Spis ten zazwyczaj znajduje się na dole opakowania i poprzedzony jest słowem Ingredients lub Składniki. Surowce użyte w wyrobie wyszczególnione są zgodnie z zasadą malejącej zawartości – od największego do najmniejszego stężenia. Związki, których zawartość w kosmetyku jest mniejsza od 1%, producent może wymienić w dowolnej kolejności. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że ma on obowiązek umieszczenia w spisie wszystkich składników, które wykorzystał w kosmetyku, nawet jeżeli użyto ich w bardzo małym stężeniu.

Zasady nazewnictwa ustalane są zgodnie z wytycznymi międzynarodowej nomenklatury składników kosmetycznych, tzw. INCI (International Nomenclature of Cosmetic Ingredients).

Do opisania wielu popularnych surowców używa się angielskich określeń chemicznych lub nazw zdefiniowanych przez Farmakopeę Europejską. Zasada ta obowiązuje w przypadku, np. takich składników jak: woda (INCI: Water lub Aqua), gliceryna (INCI: Glycerin), glikol propylenowy (INCI: Propylene Glycol), stearynian glicerolu (Glyceryl Stearate), etanol (INCI: Alcohol Denat.), wazelina (INCI: Petrolatum), kwas palmitynowy (INCI: Palmitic Acid), alkohol cetylowy (INCI: Cetyl Alcohol).

Dla komponentów pozyskiwanych na bazie substancji roślinnych termin INCI złożony jest z nazwy łacińskiej, obejmującej rodzaj i gatunek, czasami także część rośliny, z której surowiec został pozyskany oraz podanego w języku angielskim określenia informującego, do jakiej grupy surowców jest on zaliczany. Zgodnie z tą zasadą, chociażby ekstrakt (wyciąg) z korzenia żeń-szenia w INCI można określić, jako: Panax Ginseng Extract lub Panax Ginseng Root Extract.

Podobnie podawane są nazwy olejów roślinnych, z tą różnicą, że słowo ekstrakt zostaje zastąpione określeniem olej (Oil – ang.) – np. olej z kiełków pszenicy to według INCI: Triticum Aestivum Germ Oil.

Jak ułatwić rozpoznawanie składników?

Nazwy olejków eterycznych tworzone są w analogiczny sposób do nazw tłuszczów roślinnych. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że zarówno olej, jak i olejek w języku angielskim opisywane są słowem – Oil, może to powodować znaczną dezinformację wśród potencjalnych użytkowników kosmetyków. Trudno bowiem na podstawie zapisu INCI odróżnić od siebie te dwie – różne zarówno pod względem pełnionych funkcji, jak i ilości wykorzystywanych w kosmetykach – grupy surowców.

Jak zatem można sobie to ułatwić? W sytuacji, kiedy surowiec pozyskiwany jest np. z nasion, owoców czy kiełków i ma tę informację zawartą w nazwie INCI, można przypuszczać, że będzie to olej, np. olej arganowy (INCI: Argania Spinosa Kernel Oil). Olejki eteryczne na ogół są wytwarzane z innych części roślin, m.in. kwiatów, ziela, liści, kory.

Są jednak wyjątki. Przykładem tego może być np. marchew zwyczajna, w przypadku której z nasion wytwarzany jest zarówno olej, jak i olejek eteryczny. Niestety dla obydwu tych surowców nazwa INCI jest taka sama: Daucus Carota Seed Oil.

Wykorzystywane w kosmetykach barwniki, zarówno naturalne, jak i syntetyczne, identyfikowane są na podstawie numeru Colour Index – wydawnictwa encyklopedycznego, rejestrującego surowce barwne dopuszczone na całym świecie do stosowania w kosmetykach. To właśnie ten charakterystyczny dla danego barwnika numer, poprzedzony skrótem CI, stanowi jego nazwę INCI, przy czym barwniki naturalne kryją się w zakresie CI od numeru 75100 do 77947.

W odróżnieniu od innych surowców barwniki na ogół są wymieniane – niezależnie od ilości, w jakiej zostały użyte w kosmetyku – na końcu spisu jego składników. Zasada ta dotyczy także produktów, w których surowce są wykorzystywane w dużych stężeniach, większych niż inne składniki, co ma miejsce w tzw. kosmetykach kolorowych.

Kompozycje zapachowe

Wszystkie wprowadzone do wyrobu kompozycje zapachowe, niezależnie od ich pochodzenia, składu i właściwości sensorycznych, określane są w INCI jako Parfum. Zasada ta dotyczy również takich artykułów jak perfumy, wody toaletowe czy dezodoranty. Jeżeli w kosmetyku stosowane są aromaty, czyli komponenty, które oprócz właściwości zapachowych, zapewniają produktowi przyjemne odczucia smakowe, co jest ważne w przypadku wyrobów, kontaktujących się z jamą ustną – w składzie określane są one jako Aroma.

Lista surowców wymienionych wśród składników kosmetyków może zostać powiększona o niektóre związki zapachowe, które zaliczane są do grupy potencjalnych alergenów. Ustawa kosmetyczna podaje wykaz 26 substancji, które zgodnie z obowiązującym w UE ustawodawstwem, muszą być w określonych sytuacjach wymienione zgodnie z ich nazwami INCI.

Podawanie informacji na temat alergenów zapachowych dla produktów, pozostających na skórze (wyroby pielęgnacyjne, upiększające), wymagane jest w przypadku, gdy ich stężenie w kosmetyku przekracza 0,001%. Dla produktów spłukiwanych, czyli szamponów i środków myjących ze względu na krótki okres kontaktu ze skórą, próg ten jest wyższy i wynosi 0,01%. Jeżeli zawartość któregokolwiek z alergenu przekracza podane wartości, powinien on być wymieniony w spisie składników w porządku odpowiadającym jego stężeniu.

Na koniec warto zwrócić uwagę na fakt, że istotne cechy jakościowe, dotyczące konkretnego preparatu kosmetycznego, powinny być zgodne z listą składników podaną na jego opakowaniu. Spis ten identyfikuje surowce, określa ich działanie oraz weryfikuje ograniczenia w ich stosowaniu.