Mleczko pszczele – eliksir życia z ula

Ze względu na świadomość zagrożeń, jakie niesie ze sobą rozwój cywilizacji, wzrasta zainteresowanie wykorzystaniem produktów pszczelich w ochronie zdrowia i suplementacji żywienia człowieka, gdyż są one kojarzone z ekologią i naturalnym środowiskiem, z którego pochodzą. Zbierane i wytwarzane przez pszczoły pełnią rolę stymulatorów prawidłowego funkcjonowania organizmu oraz są cennym uzupełnieniem diety człowieka.

Człowiek leczy się produktami pszczelimi, ale okazuje się, że miód to nie jedyny produkt pszczeli mający korzystny i udowodniony naukowo wpływ na nasze zdrowie. Unikalna struktura ula i specyficzna hierarchia jego mieszkańców od lat fascynuje naukowców. Okazuje się, że tym, co odróżnia robotnice od królowej matki, która żyje znacznie dłużej od nich, jest pokarm. Chodzi tu mianowicie o mleczko pszczele (ang. royal jelly – RJ), którym żywi się królowa, zapewniające jej witalność i długowieczność.

W medycynie ludowej mleczko pszczele od pokoleń stosowane było jako wspaniały środek odżywczy. Wzmianki na ten temat możemy znaleźć już w czasach starożytnych. Grecy wierzyli, że mleczko pszczele wchodzi w skład ambrozji. Był to towar luksusowy, droższy nawet od złota. Jako substancja odżywcza mleczko zostało na nowo odkryte w połowie XX wieku, głównie w związku z leczeniem niepłodności, a w latach 60-tych ubiegłego wieku uznano je za cudowną miksturę na zachowanie młodości.

Mleczko pszczele przypomina mleko ssaków, ma postać gęstej zawiesiny o zabarwieniu od jasnokremowego do jasnożółtego. Odznacza się cierpkim, kwaskowatym smakiem i swoistym ostrym zapachem, jest cięższe od wody, ma kwaśny odczyn (pH w granicach 3,4 - 4,3). Dobrze rozpuszcza się w alkoholu etylowym, acetonie i eterze.

Co sprawia, że mleczko pszczele jest tak cudownym eliksirem?

Tym, co odróżnia je od pozostałych darów z ula, jest jego wyjątkowy skład chemiczny.

Mleczko pszczele jest bogate w substancje odżywcze niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Jego skład jest zróżnicowany i zmienny, ale przyjmuje się, że zawiera około 65% wody i 35% suchej masy, na którą składa się 13,5% białka, 3,7% lipidów, 12% węglowodanów i około 3% innych substancji organicznych (głównie kwas mlekowy i propionowy) oraz 1,2% związków mineralnych i niewielkiej ilości polifenoli. Szczególnie ciekawa jest grupa białek mleczka pszczelego (z ang. Major Royall Jelly Proteins MRJPs), składająca się z 9 różnych glikoprotein, złożonych aż w 45% z aminokwasów egzogennych.

Spożywając mleczko pszczele, dostarczamy naszemu organizmowi 150 substancji aktywnych, które mają bardzo korzystny wpływ na nasze zdrowie. Mleczko pszczele jest bogate w witaminy z grupy B, które odgrywają ważną rolę w metabolizmie mięśni, wątroby, nerek oraz komórek mózgowych. Udowodniono, że witamina B5 znajdująca się w mleczku pszczelim może pomóc w zmniejszeniu poziomu stresu. Składniki mineralne, które warto wymienić to cynk, miedź, mangan i żelazo, a także siarka, potas oraz fosfor. Mleczko pszczele jest jedynym naturalnym źródłem neurohormonu acetylocholiny, która ma korzystny wpływ na choroby związane z układem nerwowym i służy jako neuroprzekaźnik. Szczególnie ciekawa ze względu na skład jest frakcja tłuszczowa mleczka. Około 80–90% tej frakcji stanowią wyjątkowo rzadkie wolne kwasy tłuszczowe o nietypowej strukturze. Zamiast kwasów karboksylowych o 14–20 atomach węgla spotykanych powszechnie u zwierząt i roślin, mleczko zawiera krótkie hydroksykwasy tłuszczowe o 8–12 atomach węgla w łańcuchu i kwasy dikarboksylowe. Głównym kwasem tłuszczowym jest kwas 10-hydroksy-2-decenowy (10-HDA), którego obecności nie odnotowano w żadnym innym surowcu naturalnym, ani nawet w żadnym innym produkcie pochodzenia pszczelego. Kwas 10-HDA chroni organizm przed patogenami (bakterie, grzyby, wirusy) i pomaga je eliminować oraz wykazuje właściwości przeciwnowotworowe.

Ponadto, mleczko pszczele zawiera wysoki poziom gamma-globulin, które wspomagają układ odpornościowy i chronią przed infekcjami. Zawiera również niewielkie ilości hormonów płciowych (estradiol, progesteron i testosteron), nukleotydów (adenozyna, urydyna, guanozyna, irydyna, cytydyna, AMP, ADP, ATP) oraz charakterystyczny tylko dla mleczka pszczelego nukleotyd N1-tlenek AMP.

Jakie zatem cenne właściwości prozdrowotne wykazuje ten eliksir życia z ula?

Mleczku pszczelemu przypisuje się szereg właściwości pozytywnie wpływających na zdrowie, najważniejsze z nich to przede wszystkim:

• intensyfikacja procesów przemiany materii i odnowy tkanek,
• wspomaganie leczenia schorzeń neurologicznych, a zwłaszcza neurodegeneracyjnych, jak choroba Alzheimera czy Parkinsona,
• wywieranie korzystnego wpływu na ośrodkowy układ nerwowy, poprzez wzmaganie działania kory mózgowej, za które odpowiedzialny jest między innymi kwas γ-aminomasłowy, który odgrywa ważną rolę w przewodzeniu impulsów nerwowych. W efekcie mleczko wywołuje pobudzenie oraz stan odnowy fizycznej i psychicznej,
• działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwdrożdżakowe. Dzięki temu może być stosowane we leczenia chorób układu oddechowego, jak również jako substancja wspomagająca system odpornościowy,
• korzystny wpływ na serce i układ krążenia, zalecane jest w chorobie niedokrwiennej serca, miażdżycy tętnic wieńcowych oraz w okresie rehabilitacji po zawale mięśnia sercowego,
• działanie przeciwcukrzycowe, zapobiegające powstawaniu dny moczanowej i ochraniające tkankę wątrobową przed zatruciem substancjami toksycznymi,
• naturalny kosmetyk używany jest do regeneracji i nawilżania skóry.

Po mleczko pszczele powinny zatem sięgnąć przede wszystkim osoby, które chcą lepiej radzić sobie ze skutkami stresu, a także pragną mieć więcej energii do działania i zapewnić sobie witalność oraz długowieczność.

Różnorodność aplikacji zastosowań, w których można zastosować prozdrowotny potencjał mleczka pszczelego (RJ), nadaje tej nowej żywności duże znaczenie przemysłowe, nad wykorzystaniem którego prace podjęli pracownicy Instytutu Technologii i Analizy Żywności Politechniki Łódzkiej, z Zespołu Technologii Skrobi i Cukiernictwa.